72e Algemene vergadering van de Verenigde Naties
Mijnheer de voorzitter,
Mijnheer de secretaris-generaal,
Dames en heren staatshoofden en regeringsleiders,
Dames en heren delegatieleiders,
Prioriteit: klimaat – milieu
Ik zou onze steun willen betuigen met de slachtoffers van de recente orkanen. En met de slachtoffers van de aardbevingen in Mexico.
Deze natuurrampen maken op brutale wijze levens en dromen kapot. Ze leiden tot onstabiliteit en onveiligheid. Deze drama’s zijn vooral een harde waarschuwing. Ze herinneren ons eraan dat wij allemaal uiterst dringend moeten optreden tegen de klimaatopwarming.
Ik ben opgetogen, in navolging van de akkoorden van Parijs, met het initiatief van de Franse president Emmanuel Macron, om een echt en ambitieus “Milieupact” te sluiten.
Er is geen sprake meer van uit te stellen wat wij vandaag moeten doen. Twijfel is niet meer toegelaten. Voor vele landen en in het bijzonder voor de eilandstaten van de Stille Oceaan, de Indische Oceaan en de Caraïben, hebben deze natuurfenomenen onmiddellijke gevolgen voor hun overleven.
We moeten onze kinderen een leefbare en adembare planeet achterlaten met een grote biologische diversiteit.
Laat ons het beste van onze intelligentie, de kracht van onze innovatiecapaciteit inzetten om deze existentiële uitdaging aan te pakken.
Prioriteit: fundamentele vrijheden – rechtsstaat – waardigheid
Wij willen een betere wereld. Onophoudelijk strijd voeren tegen onrecht, ongelijkheid en alle vormen van discriminatie, op basis van religie, cultuur, huidskleur of seksuele geaardheid. De fundamentele en universele vrijheden laten vooruitgaan.
Indien men het beste wil voor zijn land en zijn landgenoten, kan er geen sprake van zijn de persvrijheid of de vrijheid van meningsuiting in vraag te stellen.
Al te vaak worden verkiezingen gemanipuleerd, wordt het recht vervalst, wordt de ondoorzichtigheid georganiseerd en de corruptie veralgemeend.
Zowel de nationale als de internationale instellingen moeten de persoonlijke vrijheden en de constante zoektocht naar meer emancipatie, naar een grotere waardigheid voor iedereen, garanderen.
De soevereiniteit moet volledig worden gerespecteerd. Maar soevereiniteit mag geen dekmantel zijn, noch een excuus om gewelddaden en onderwerping te legitimeren.
Het gaat er niet om hier lessen moraal te geven. Noch om een soort “sleutel-op-de-deur” democratisch model goedschiks of kwaadschiks te willen opleggen.
Het gaat erom te overtuigen.
Het gaat erom, dankzij een voortdurende en onvermoeibare dialoog, zonder enige inschikkelijkheid de universele waarden te verdedigen. Voor elk menselijk wezen. Vanwaar hij ook komt, waarheen hij ook gaat.
Nergens en nooit heeft een diplomatieke breuk de universele waarden vooruit doen gaan. De dialoog verbreken is een laffe daad die de mensen die voor meer vrijheid vechten aan hun lot overlaat.
Prioriteit - veiligheid
Wij willen een veiligere wereld. Vrede, veiligheid en stabiliteit zijn de beste waarborg dat iedereen de baas is over zijn eigen leven: voldoende eten hebben, werk, een woning, een school voor de kinderen… Te veel conflicten, te veel oorlogen, te veel haat verzieken vandaag nog de dromen en hoop van vele mensen.
Geen enkel continent ontsnapt aan de gruwel van het terrorisme.
De haat voeden, het gif van de verdeeldheid verspreiden, dat is het macabere doel van de terroristen.
Blinde en barbaarse moorden die het lot van de slachtoffers en van hun naasten vernietigen. Niemand kan onverschillig blijven.
Mijn land neemt deel aan de internationale coalitie. De militaire krachten dringen IS in Irak en in Syrië terug. Wij engageren ons om de vernielde landen te steunen bij hun heropbouw.
Wij moeten de strijd voor de universele waarden winnen. Onze waarden van vrijheid, tolerantie en niet-discriminatie zijn sterker. De wil om samen te leven, met respect voor onze verschillen, onze culturen, onze gewoonten, moet de bovenhand halen.
Ik wil hier deze woorden van Gandhi citeren, omdat ze zo opmerkelijk juist en actueel zijn: “Wie haat tegenover haat stelt, verspreidt alleen maar meer haat”.
Een andere ernstige bedreiging van de internationale veiligheid is de ongecontroleerde verspreiding van wapens, en meer bepaald kernwapens.
De wereld staat op het kookpunt. Er zijn talrijke conflictgebieden.
De duurzaamste oplossingen die goed zijn voor alle partijen, zijn steeds politiek en diplomatiek. Meer dan militair.
Het akkoord over kernwapens dat na meerdere jaren van onderhandeling met Iran werd gesloten, moet behouden blijven en uitgevoerd worden.
Mijn land verschilt op talrijke vlakken van Iran. En toch biedt dit akkoord een mogelijkheid tot dialoog om de spanningen en het dreigingsniveau te verminderen.
Dit akkoord biedt de kans om het eens te worden over doelstellingen en om onze meningsverschillen op een vredelievende manier te regelen.
Een dergelijk akkoord zomaar van tafel vegen, zonder een alternatief voor te stellen, lijkt ons niet wijs en niet wenselijk.
Ook de situatie in Noord-Korea toont dat duidelijk aan. In tegenstelling tot met Irak bestaat er geen permanente dialoog en onderhandeling met Noord-Korea. En wat is het resultaat? Een nefaste escalatie die de vrede en de veiligheid bedreigt.
Wij zijn hevig gekant tegen een autocratisch en provocerend regime. Maar deze situatie aanklagen volstaat niet.
We moeten ons allemaal inzetten om de dialoog vorm te geven, door een beroep te doen op de verantwoordelijkheidszin van landen als China of Rusland.
Prioriteit: welvaart
De economische ontwikkeling moet ten dienste staan van de sociale cohesie. Ook al haalt de groei dubbele cijfers, dat garandeert niet automatisch een rechtvaardige en billijke verdeling van de geproduceerde rijkdom.
Kapitalisme is niet meer of niet minder dan een middel dat ten dienste staat van de economische en sociale ontwikkeling. Wij steunen het vrij verkeer en een open wereldeconomie.
Het verkeer van goederen, diensten en kennis moet de ontwikkeling en een beter verdeelde vooruitgang bevorderen.
Geen duurzame ontwikkeling zonder ontwikkeling. Armoede kan niet worden uitgeroeid zonder meer welvaart.
De vrijheid om te ondernemen moet zich toespitsen op de reële economie, de productie van goederen en diensten, de jobcreatie. We moeten de versterking van de middenklasse bevorderen.
We mogen ons niet laten leiden door de wet van de sterkste, en dus de wet van de jungle. We moeten een duidelijker verschil maken tussen investering en speculatie.
Investering is, in tegenstelling tot financiële speculatie, een verantwoordelijke en deugdzame daad, die de hele samenleving ten goede komt. Die innovatie en vooruitgang stimuleert.
Vrijheid van beweging en vrije handel hebben de mensen altijd samengebracht. Deze principes lagen 60 jaar geleden al aan de basis van het Europese project.
De Europese Unie onderhandelt over verdragen met verschillende partners, zoals Canada of Japan. Deze verdragen bevatten sociale en milieuclausules. De opening naar de wereld, met duidelijke regels, is hét antwoord tegen protectionisme en op zichzelf terugplooien.
De geschiedenis heeft het aangetoond. Barrières en muren tussen mensen zijn illusies die niet vol te houden zijn. En die uiteindelijk altijd moeten wijken voor de natuurlijke drang naar vrijheid, openheid en innovatie.
De agenda 2030 bepaalt een ambitieus kader om de duurzameontwikkelingsdoelstellingen te realiseren.
Privéinitiatief aanmoedigen, de rechtsstaat versterken, onderwijs voor jongens en meisjes bevorderen, de landbouw ontwikkelen, inzetten op goed bestuur etc.
Het zijn de beste recepten om conflicten te voorkomen en een betere, rechtvaardigere en hechtere wereld te ontwikkelen.
Prioriteit: migratie
Zowel de landen in het zuiden als in het noorden zijn betrokken bij de migratie.
Ons land is een opvangplaats voor asielzoekers die vluchten voor oorlogen en vervolging.
En wij strijden tegen gewetenloze mensenhandelaars die vrouwen en kinderen op boten zetten voor een reis over zee die vaak een tragische afloop kent.
We moeten degenen die dit ondergaan bijstaan. De ontwikkeling in de landen van herkomst is hiertoe de sleutel.
We moeten investeren in de minst ontwikkelde landen.
We blijven sterk geëngageerd om een mondiaal pact voor een veilige, ordelijke en regelmatige migratie te sluiten tegen 2018. We pleiten voor een mondiale aanpak om de legale migratie te bevorderen, de terugkeer naar het land van herkomst mogelijk te maken en tegelijk de veiligheid van de betrokkenen te garanderen.
Methode: meer multilateralisme
Multilateralisme is een sterke en betrouwbare motor voor het bouwen van een betere wereld.
Coördinatie en het zoeken naar consensus zijn noodzakelijk.
De essentie zelf van de Verenigde Naties wordt soms in vraag gesteld.
De globalisering zorgt voor twijfel en angst.
Nochtans is het niet het multilateralisme dat de oorzaak is van al deze verwarring…
Integendeel, multilateralisme is een groot deel van de oplossing.
We moeten onze onafhankelijkheid respecteren. We moeten ook onze onderlinge afhankelijkheid en de deugden van het overleg erkennen.
We moeten bouwen aan een consensus waarbij alle landen, groot of klein, een rol te spelen hebben en iets te zeggen hebben.
België kan zich volledig vinden in de visie van de secretaris-generaal om onze organisatie te hervormen.
Niet omdat de hervorming een doel op zich is. Maar omdat de wereld van vandaag een meer resultaatgerichte en vastberaden actie vereist.
Multilateralisme is een ingewikkeld gegeven. Met soms blokkeringen en frustraties. Maar ook met successen, waarover te weinig wordt gepraat.
In Colombia bijvoorbeeld heeft de overlegde actie tussen een moedig staatshoofd, de regio en de VN-organisaties een einde gemaakt aan een van de oudste conflicten in de wereld.
Het multilateralisme vereist ook een duurzame globale en inclusieve aanpak.
Preventie, conflictoplossing en consolidatie van de vrede moeten als een continu proces worden gezien.
De Belgische deelname aan de MINUSMA-missie toont alle voordelen van een globale en inclusieve aanpak aan, waarbij de drie D’s worden gecombineerd: Diplomatie, Defensie en Ontwikkeling (Development), met als gemeenschappelijk doel duurzame vrede.
Ook het internationale en regionale overleg moet worden versterkt.
Als de regionale actoren en de Verenigde Naties op dezelfde lijn zitten en samenwerken in dezelfde richting, kunnen we grote zaken realiseren.
Ik denk bijvoorbeeld aan Gambia of aan de Sahel met de G5-Sahel.
Ook in Centraal-Afrika, in de regio van de Grote Meren, hebben de landen uit de regio een beslissende rol te spelen.
In de Democratische Republiek Congo is de veiligheidssituatie er fel op achteruit gegaan en de humanitaire crisis is zorgwekkend.
Nu het debat over de kosten van de vredesoperaties wordt gevoerd, mogen we de DRC niet opgeven. We moeten Congo begeleiden zodat het zich kan verankeren in een onomkeerbaar democratisch proces, onder meer via de organisatie van eerlijke, transparante en inclusieve verkiezingen.
Het lot van Afrika en Europa is met elkaar verbonden. De uitdagingen van het ene land zijn die van het andere, en dat geldt zowel voor veiligheid, migratie als ontwikkeling. We moeten evolueren naar een vlotte relatie, vrij van de demonen uit het verleden, op voet van gelijkheid. Een relatie die gericht is op de toekomst.
In het Midden-Oosten blijven wij pleiten voor een tweestatenoplossing voor Israël en Palestina.
Wat Syrië betreft, kan dit eindeloze conflict pas worden opgelost wanneer heel de internationale gemeenschap de politieke wil hiervoor heeft en een gemeenschappelijke strategie ontwikkelt.
De strijd tegen de straffeloosheid en de versterking van de internationale justitie zijn prioriteiten voor België. Dit jaar hebben we een herziene versie van de amendementen bij het Statuut van Rome van het Internationaal Strafhof ingediend. Deze amendementen strekken ertoe het gebruik van vier soorten wapens die allemaal immens leed veroorzaken en zonder enig onderscheid mensen doden, te verbieden.
We willen de samenwerking tussen de lidstaten aanmoedigen om de straffeloosheid van de ernstigste internationale misdrijven te bestrijden.
In dat opzicht nodigen we alle lidstaten die dit nog niet hebben gedaan, uit om het initiatief te ondersteunen om de onderhandelingen over een nieuw steun- en uitleververdrag te openen met het oog op de versterking van de nationale vervolging van genocidemisdaden, misdrijven tegen de menselijkheid en oorlogsmisdrijven.
Onze doelstelling voor de Verenigde Naties moet zijn dag na dag te bouwen aan een doeltreffende organisatie, ons in te zetten voor het gemeenschappelijk belang van de lidstaten. De sleutel tot succes ligt in het actieve luistervermogen, de kunst om tot compromissen te komen en de overtuigingskracht om ze te doen bekrachtigen.
Dankzij zijn transparante en constructieve houding boekt mijn land resultaten waar iedereen baat bij heeft. België is een land van compromissen!
In deze geest zijn we kandidaat voor een niet-permanente zetel in de Veiligheidsraad.
Vanuit onze internationale verankering en onze ervaring zijn we klaar om onze verantwoordelijkheid op te nemen.
Om een consensus te bereiken en te streven naar vrede.
Zoals Jean Jacques Rousseau schreef: “Een mens kan maar gelukkig worden door aan het geluk van anderen te werken”.
Wij zijn bereid om daaraan te werken.
Ik dank u.
